منوچهر اکبرلو در غرفه انتشارات نمایش در نمایشگاه کتاب:
نیازمند روشنفکری در عرصه تئاتر هستیم
روشنفکر کسی است که از بازخوردهای مثبت و منفی در تولید اثر بهره ببرد 2
روشنفکر کسی است که از بازخوردهای مثبت و منفی در تولید اثر بهره ببرد 3
روشنفکر کسی است که از بازخوردهای مثبت و منفی در تولید اثر بهره ببرد 4
روشنفکر کسی است که از بازخوردهای مثبت و منفی در تولید اثر بهره ببرد 5
منوچهر اکبرلو، در نشست تخصصی «نقش اقتباس از فرهنگ بومی در آثار نمایشی» گفت ما تکنیسین‌های خوبی در عرصه تئاتر داریم اما از فقدان روشنفکرانی که از بازخوردهای مثبت و منفی در تولید آثار خود بهره ببرند، رنج می‌بریم.
به گزارش ایران‌تئاتر، سی‌وپنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از نوزدهم اردیبهشت در مصلی امام خمینی (ره) آغاز به کار کرده است. دفتر آموزش، پژوهش و انتشارات اداره‌کل هنرهای نمایشی نیز با بیش از 60 عنوان نسخه چاپی و 150 عنوان نسخه الکترونیکی در این دوره از نمایشگاه حضور دارد.
در هشتمین روز برپایی نمایشگاه کتاب تهران (چهارشنبه 26 اردیبهشت)، حمید نیلی (مدیرکل هنرهای نمایشی)، اسرافیل فرج‌اللهی (مدیرعامل انجمن هنرهای نمایشی ایران) و حسین فدایی‌حسین (نویسنده، مترجم و کارگردان تئاتر) در غرفه انتشارات نمایش حضور پیدا کردند.
همچنین نشست تخصصی «نقش اقتباس از فرهنگ بومی در آثار نمایشی» با حضور نرگس یزدی (مدیر انتشارات نمایش) و منوچهر اکبرلو (نویسنده، پژوهشگر و مدرس تئاتر) در غرفه انتشارات برگزار شد.
نخستین پرسش در دراماتورژی
نرگس یزدی در ابتدای این نشست با تاکید بر لزوم توجه به اقتباس از فرهنگ غنی ایرانی و ادبیات کهن به منظور تولید اثر در حوزه کودک و نوجوان گفت: «ما باید در ابتدای امر براساس فرهنگ خودمان دست به تولید آثار باکیفیت بزنیم و سپس به سراغ ترجمه از متون اقتباسی دیگر کشورها برویم اما برای این کار تسلط بر مهارت‌های دراماتورژیک ضرورت دارد.»
او افزود: «بسیاری از نمایشنامه‌های ترجمه شده برای مخاطب کودک و نوجوان عمیقا در فرهنگ خاص کشور نویسنده اثر ریشه دارند و به نظر می‌رسد گروه اجرا به پرسش «چرا این اثر در این زمان و در این مکان و برای این مخاطب» که نخستین پرسش در دراماتورژی است، نیندیشیده است.»
منوچهر اکبرلو نیز در ادامه گفت: «در بحث فرهنگ همان‌طور باید در نظر داشته باشیم که آثار درخشانی چون «شاهنامه»، «ایلیاد و اودیسه» و دیگر شاهکارهای ادبی برای تمامی مردم جهان هستند. درست است که افراد براساس جغرافیای زیسته خود به نگارش متن پرداخته‌اند اما موضوعات جهانی و خارج از مرزهای جغرافیایی دارند که در برای تمام جهان قابل درک و اقتباس است.»
لزوم به‌روز رسانی اقتباس از برخی آثار فولکور
او با بیان اینکه به لزوم تفکیک در زمینه اقتباس از آثار ادبی قائل نیست، ادامه داد: «تفکیک در زمینه اقتباس زمانی باید مورد توجه قرار بگیرد که داستان و روایت اقتباسی، القا کننده فرهنگ خاصی باشد. به طور مثال داستان «خاله سوسکه» بارها از سوی هنرمندان ما روی صحنه رفته است. این داستان در حال ترویج دو مفهوم است، یکی روی پای خود ایستادن یک دختر جوان که به تنهایی سفر می‌کند و این فرهنگ خوب است اما هدف او چیست؟ هدف این دختر ازدواج کردن است، هدفی که در جامعه امروز سطحی و توهین‌آمیز به شمار می‌آید. از طرف دیگر این کاراکتر خشونت را پذیرفته است. قطعا در شرایط امروز و فرهنگی که در آن زندگی می‌کنیم ما برای روی صحنه بردن چنین متنی نیازمند به‌روزسانی هستیم.»
این نویسنده افزود: «ما باید در نظر داشته باشیم مضمون آثار فرهنگ عامه برای چه محیطی است و چه مفهومی را به مخاطب منتقل می‌کند. در فرهنگ عامه داستان‌های قابل فهمی وجود دارند که الزاما برای مخاطب بزرگسال یا صرف کودکان نیست و برای عموم افراد نوشته شده است. در چنین شرایطی ما به عنوان دراماتورژ، نویسنده و کارگردان باید بدانیم، این اثر قرار است برای چه گروه سنی استفاده شود و آیا این مفهوم برای این گروه سنی مناسب و کارآمد هست یا نه؟.»
اکبرلو توضیح داد: «گروه‌های نمایشی در این زمینه هیچ‌وقت به فکر بازنگری متن و نگاه اجرایی نیفتاده‌اند. درست است که مسائل اقتصادی باعث شده است تا هزینه ساخت دکور، پلاتو و... کار را دشوار کند اما این‌ها دلیلی برای عدم بازنگری در متن و شیوه اجرایی آثار نیست. ما در اکثر اوقات شاهد بازتولید آثاری هستیم که چندین سال پیش روی صحنه رفته‌اند بدون هیچ تغییری در متن و شیوه اجرا.»
نبود روشنفکر ما را رنج می‌دهد
این مدرس و پژوهشگر در پایان سخنانش با بیان اینکه اکثر فعالان عرصه تئاتر بزرگسال و همچنین تئاتر کودک و نوجوان تکنسین‌های خوبی هستند، گفت: «ما تکنسین‌های خوبی در تئاتر داریم، اما با وجود این عزیزان همچنان از نبود افراد متفکر و روشنفکر در عرصه تئاتر رنج می‌بریم. روشنفکر به نظر من کسی است که از بازخورد تماشاگر و شرایطی که در رویارویی با اثر شکل می‌گیرد، در جهت ارتقای کار بهره ببرد و متاسفانه ما در این بخش بسیار ضعیف عمل کرده‌ایم. قطعا برای ارتقای تولید آثار چه در بخش نوشتاری و چه اجرایی نیازمند بازنگری هستیم.»
غرفه انتشارات نمایش به همت اداره‌کل هنرهای نمایشی، انجمن هنرهای نمایشی ایران و دفتر آموزش، پژوهش و انتشارات نمایش، در سالن ناشران عمومی برپا شده است که با عرضه کتاب و برگزاری نشست‌های تخصصی، میزبان دوست‌داران تئاتر و اهالی فرهنگ و هنر خواهد بود.
هنرمندان، دانشجویان و سایر علاقه‌مندان می‌توانند برای تهیه کتاب به غرفه انتشارات نمایش واقع در سالن ناشران عمومی (شبستان 4)، راهرو 25، غرفه 641 مراجعه کنند.
