«عطر آدم» مردم را به گفت‌وگوی امن دعوت می‌کند

علی کیهانی: سرود نمایش «عطر آدم» به نویسندگی و کارگردانی مهدی فرشیدی‌سپهر در چهارمین دور اجرای خود و پس از تعطیلات نوروزی در پردیس تئاتر شهرزاد روی صحنه خواهد رفت.

این نمایش با حضور ۳۰ بازیگر از سن ۴ تا حدود ۵۰ سال و روایتی از اقشار گوناگون مردم که در کنار هم سرود می‌خوانند، پیش‌روی مخاطبان قرار می‌گیرد. 

«عطر آدم» از جمله نمایش‌های روی صحنه است که مخاطبان تئاتر پس از تماشای این اثر با حالی خوب، انرژی مضاعف و تفکر از سالن تئاتر خارج می‌شوند. 

به بهانه اجرای «عطر آدم» در بهار ۱۴۰۳ با مهدی فرشیدی‌سپهر گفت‌وگو کردیم که در ادامه آن‌ را می‌خوانید:

چه‌ شد که به سراغ نوشتن و اجرای سرود نمایش «عطر آدم» رفتید؟

چند سالی است که از تولید و اجرای نمایش دور بوده‌ام و روی صحنه نرفتم؛ اکنون بعد از چهارسال به تئاتر بازگشتم و چون دنبال هنر کاربردی بودم، طرح اولیه سرود نمایش «عطر آدم» شکل گرفت. همچنین ترانه‌هایی از 10 سال گذشته داشتم که به مرور ساخته و نوشته شده بودند؛ بنابراین تصمیم گرفتم که این ترانه‌ها را مستقیما برای مردم به اجرا برسانم و به هنر کاربردی هم نزدیکش کنم.

از اهمیت این نمایش در این مقطع زمانی بگویید.

حتما بهتر می‌دانید که جامعه کنونی دچار استرس‌ها، زخم‌ها، اضطراب‌ها و مشکلات اجتماعی است، ما در جایگاه هنرمند یکی از کارهایی که می‌توانیم انجام دهیم این است که مردم را به گفت‌وگوی امن دعوت کنیم و تلاش کنیم با هم سخن بگویند و نیز آن‌ها را به شنیدن یکدیگر دعوت کنیم، تا آرامش همواره همراه مان شود.

حدود ۱۴ سرود در این نمایش وجود دارد که مخاطب را خسته از چیزی که می بیند و می‌شوند نمی‌کند؛ کمی درباره این شور و حالی که در اجرا برای مخاطب ایجاد می‌شود، بگویید.

ما موقع خواندن این سرودها به این فکر نمی‌کنیم که استعدادها و هنرمان را برای دیده شدن ارائه بدهیم بلکه ما این سرودها را می‌خوانیم تا مخاطبان خودشان را در این صحنه‌ها ببینند و در نتیجه مخاطبان از تماشا کردن خسته نمی‌شوند و پا به پای ما همراه اجرا می‌شوند؛ البته این مسئله را من نباید بگویم، باید از جایگاه مخاطب این موضوع را ببینیم.

از بازیگر ۴ ساله تا حدود ۵۵ ساله در عطر آدم حضور دارند؛ تمرین‌ها و اتودهای اجرایی با این ۳۰ بازیگر چطور پیش رفت؟

ما ۳۰ نفر هستیم از اقشار مختلف جامعه که طی یک فراخوان دور هم جمع شده‌ایم. اینکه می‌گویم اقشار مختلف منظورم این است که از نظر فرهنگی، تحصیلی، شغلی، اجتماعی، اقتصادی و ... متفاوت هستیم. در این گروه همه بازیگر نیستند بلکه هم بازیگر داریم و هم نانوا، هم پزشک و هم دانشجو و هم بیکار و ... که از جاهای مختلف این شهر دور هم جمع شده‌ایم. به تعداد بازیگرانی که در اجرا داشتیم، روش‌های تمرینی و ارتباطی متفاوت بوده است. یک بازیگر متن داشت، از یک بازیگر متن مخفی بود، یک بازیگر قسمت کوچکی از متن را می‌دانست، یک بازیگر نیاز به بداهه گفتن داشت، یک بازیگر نیازمند دانستن بیشتر بود و... بنابراین من باتوجه به پتانسیل هر بازیگر به تمرین و ارتباط با او پرداختم.

می‌توان این اجرا را تئاتر مشارکتی با مخاطب نیز نامید؟

بهتر است این‌ طور بگوییم که این نمایش از فنون و روش‌های تئاتر مشارکتی وام گرفته و بهره می‌برد.

تاکید بسیار جالبی در اجرا وجود داشت؛ آن هم نگرفتن فیلم و تصویر بود؛ مارا یاد مرحوم آتیلا پسیانی انداخت. از این تاکید بر خاموش بودن گوشی همراه برای مان بگویید.

ما هنوز این سرودها را ضبط و کلیپ سازی نکردیم، بنابراین پخش شدن این سرودها و بازیگری ها، پخش شدنِ بی کیفیتِ سرمایه‌ هنرمندان این نمایش، در فضای مجازی است. چون قطعا به این سرمایه اجرایی ما آسیب وارد می‌شود. بهتر و موثرتر است که این سرودها با کیفیت بسیار خوب ضبط شوند و برای شنیده شدن آماده شوند.

از طرفی وقتی در حین تماشای یک‌ نمایش، آن را ضبط نمی‌کنیم، در قلب و حافظه مان ضبط می‌شود .‌ در این‌ حالت خیال مان راحت نیست که نمایش روی حافظه موبایل مان در حال صبط شدن است، پس با دقت بیشتری نمایش را می‌بینیم.

و طراحی جالب صحنه و میزانسن‌های بازیگران که صمیمیت اجرا را دو چندان می کند، این طراحی از کجا آمد؟

اینجا من از الگویی تبعیت می‌کنم به نام قهرمان ایستا، در این الگو، ما می‌بینیم که عنصر اصلی اجرا که همان بازیگران هستند، ساکن‌اند و مخاطب در ناخودآگاه خود ، نگران آن‌ها می‌شوند که نکند نتوانند ناظرین را نگه دارد. بیشتر نمی‌گویم که صحنه‌ها بی‌اثر نشود.

مبلمان ساده‌ای در اجرا می‌بینیم که اغلب در خانه همه ما وجود دارد و این کمک می‌کند که مخاطب پیش خود بگوید من این‌ها را می‌شناسم و این آدم ها از جای خاص‌تری نیامده‌اند.

در ایام عید نوروز اجرا خواهید داشت؟ می‌توان گفت در دور چهارم اجرا روی صحنه می‌روید.

دور چهارم اجرای ما از پانزدهم فروردین ماه تا زمانی که مخاطبان ما را بپذیرند و همراه ما باشند، روی صحنه خواهیم بود.