تشکیل سازمان هنرهای نمایشی؛ راهی کارآمد برای جلوگیری از زوال هنر مردمی تعزیه
اسماعیل مجللی پژوهشگر تعزیه، شبیه‌خوان و پژوهشگر استان مرکزی می‌گوید تشکیلات فعلی هنرهای نمایشی در قالب اداره کل فقط می‌تواند مجموعه‌ای در حد یک استان را مدیریت کند و امکانات لازم را برای مدیریت کلان کشور ندارد درحالی‌که تعزیه در تمام استان‌ها ساری و جاری است و بیشتر از این‌ها نیاز به رسیدگی دارد و این مهم به دست نخواهد آمد مگر با تغییر چارت سازمانی تئاتر و تشکیل سازمان هنرهای نمایشی.
به گزارش ایران تئاتر به نقل از پیام خبر، اسماعیل مجللی پژوهشگر تعزیه، شبیه‌خوان و پژوهشگر استان مرکزی همزمان با هفته هنر انقلاب اسلامی توضیحاتی را ارائه کرد.
اسماعیل مجللی گفت: «جامعه اسلامی ایران پس از انقلاب اسلامی، تلاش بر انطباق ارزش‌های دینی و فرهنگی را دارد که در این مسیر موجب نزدیک شدن هنر به فرهنگ و ارزش‌های دینی شده است یکی از دستاوردهای این نزدیک شدن، متعهد شدن هنرمندان به ترویج ارزش‌های اخلاقی و اسلامی از طریق رسانه قدرتمند هنر بود که در این میان از هنر نمایش و به‌خصوص تعزیه نباید غافل ماند زیرا که تعزیه را به‌عنوان یکی از این هنرهای انقلابی می‌توان اشاره کرد.»
او افزود: «انقلاب اسلامی ایران که پیام نوینی از پیوند انسان و دین را به جهانیان عرضه کرد برگرفته از نهضت عاشورای حسینی است و امام خمینی (ره) روح خودباوری را در جامعه به‌وجود آورد و احیاگر اسلام در قرن حاضر بود. وجه تمایز انقلاب اسلامی ایران با سایر انقلاب‌ها در دنیا، اسلامی بودن و داشتن محبت اهل‌بیت (ع) است.»
مجللی توضیح داد: «تعزیه یک هنر فاخر دینی است که در انتقال مفاهیم عاشورایی و مکتب سیدالشهدا (ع) به‌خوبی عمل کرده است و ظرفیت این هنر به‌طور کامل برای انتقال پیام عاشورا به‌کارگرفته می‌شود.»
او افزود: «پیام تعزیه، درسِ ایمان، شجاعت، معرفت و ولایتمداری است و تصویری کوچک از مصائب سخت بر اهل‌بیت (ع) را نشان مخاطب می‌دهد و ازآنجاکه مضمون اصلی تعزیه رویارویی دو نیروی خیر و شر است، به‌خوبی این هنر می‌تواند روحیه انقلابی و ایثار و شهادت را در جامعه ایجاد و ترویج کند که این موضوع ارزش‌ها و مبانی انقلاب اسلامی است به‌نحوی‌که مخاطب با مشاهده تعزیه و مقایسه وقایع آن زمان با دوران خود، یزیدیان زمان را می‌شناسند.»
این مدرس تعزیه در ادامه افزود: «اگرچه تعزیه، شکل‌گرفته شده در عصر قاجاریان است و اجرای امروزه آن تکرار همان برنامه قرن ۱۹ میلادی است، اما به‌صراحت می‌توان اذعان کرد که تعزیه یک هنر انقلابی است و انقلاب، نجات‌دهنده اصلی این هنر ارزشی است، درحالی‌که پیش از انقلاب، روستاها و شهرهای کوچک شاهد اجرای تعزیه بودند. البته اجرای تعزیه در شهرها با ممنوعیت مواجه بود و این روند تا سال‌های آغازین انقلاب نیز ادامه داشت، اما با پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی و بر اثر تأکیدهای مکرر حضرت امام خمینی (ره)، مبنی بر اجرای عزاداری سنتی باشکوه هرچه افزون‌تر، تعزیه‌خوانی رواج یافت.»
این شبیه‌خوان اراکی ادامه داد: «با فرمان‌های امام (ره) در اوایل انقلاب، روح تازه‌ای در کالبد تعزیه دمیده شد و این هنر که به پستوها و صندوق‌خانه‌های روستاها پناهنده شده بود، در شهرها نیز رایج و مرسوم و تبدیل به یک هنر انقلابی شد.»
نویسنده کتاب شبیه‌نامه در ادامه افزود: «یکی از موارد قابل‌توجه در تعزیه که انقلابی بودن این هنر را تایید می‌کند، نفوذ آهنگ‌های انقلابی در تعزیه بود. در تعزیه‌های دهه ۶۰ آهنگ سرودهای انقلابی به شکل گسترده‌ای توسط نوازندگان ترومپت نواخته می‌شد. سرودهایی همچون «ای مجاهد شهید مطهر» و یا «مرگ بر تو ای آمریکا» و ... از جمله مارش‌هایی بودند که در تعزیه‌ها نواخته می‌شد و با اقبال عموم نیز مواجه بود و حتی دیده شده بود که در تعزیه شهادت حضرت عباس (ع) که عباس‌خوان موظف به در دست گرفتن عَلمی بود، پرچم سه رنگ جمهوری اسلامی ایران در دستان شبیه ابوالفضل قرار داشت.»
مجللی گفت: «بیشترین حضور تعزیه در تاریخ پس از انقلاب به دهه ۶۰ و همزمان با دوران دفاع مقدس بازمی‌گردد که در این سال‌ها تعزیه در شهرها و روستاها اجرا و با استقبال چشم‌گیر مردم مواجه می‌شد. بسیاری از تعزیه‌خوانان در این دهه به شهرت چشمگیری دست پیدا کردند.»
این مدرس تعزیه گفت: «مجالس تعزیه شهادت حضرت علی‌اکبر، حضرت ابوالفضل العباس و امام حسین (ع) از عمده مجالسی بودند که توسط شبیه‌خوانان برای مردم اجرا می‌شد و چون مجالس ذکرشده در بر گیرنده رشادت‌ها و دلاوری‌ها و شهادت اولیاء‌الله بودند و در آن برهه زمانی رزمندگان اسلام به جبهه‌های نبرد حق علیه باطل اعزام می‌شدند، به‌گونه‌ای تعزیه با رشادت‌ها و دلاوری‌ها و شهادت شهدای ایران تناسب پیداکرده بود. همچنین مجالسی مانند بازار شام که روایت کننده اسارت اهل‌بیت امام حسین (ع) بود و مجلس فاطمه صغری و شرح‌حال یکی از دختران امام حسین که چشم‌انتظار و منتظر بازگشت پدر و برادرش به مدینه بود و درنهایت متوجه شهادت آن‌ها می‌شود، با وضعیت خانواده شهدا تناسب پیداکرده بود و در دوران دفاع مقدس این مجالس اجرا می‌شدند.»
نویسنده عرصه تعزیه، در ادامه با تأکید بر ضرورت تشکیل سازمان هنرهای نمایشی گفت: «تعزیه نهالی بود که در عهد قاجاریان کاشته شد، پهلوی او را خشکاند، اما انقلاب اسلامی این هنر ارزشی را آبیاری کرد و جان تازه‌ای در کالبد آن دمید و بنده با توجه به اینکه برای داوری و تدریس تعزیه به بسیاری از استان‌ها سفر می‌کنم علاقه‌مندان بسیاری در استان‌ها دیده‌ام. هم‌اکنون بیش از 50 درصد هنرمندان هنرهای نمایشی کشور را شبیه‌خوانان تشکیل می‌دهند، افرادی که بسیاری از آنان تا چند سال اخیر از هیچ‌گونه مزیت و خدماتی بهره‌مند نبودند اما چراغ هنرهای نمایشی مردمی تعزیه را روشن نگه داشتند، بنابراین تشکیلات فعلی هنرهای نمایشی در قالب اداره کل فقط می‌تواند مجموعه‌ای در حد یک استان را مدیریت کند و امکانات لازم را برای مدیریت کلان کشور ندارد و با محدودیت‌های بسیاری مواجه است درحالی‌که تعزیه در تمام استان‌ها ساری و جاری است و بیشتر از این‌ها نیاز به رسیدگی دارد و این مهم به دست نخواهد آمد مگر با تغییر چارت سازمانی تئاتر و تشکیل سازمان هنرهای نمایشی لذا ضرورت دارد وزارت فرهنگ نسبت به راه‌اندازی و اصلاح ساختار تئاتر کشور و این تشکیلات هر چه زودتر اقدام کند چراکه خواسته یا ناخواسته و دیر یا زود این تشکیلات شکل خواهد گرفت بنابراین در حال حاضر فرصت مناسبی برای این کار است.»
